Rondingen maken in hout
Origineel geschreven door een onbekende schrijver
Gepubliceerd in VT Vrije Tijd, september 1967
Originele titel: Een ronde hoek zonder probleem
De doe-het-zelver, die niet anders gewend is geweest dan het rechttoe-rechtaan-timmerwerk, zal in het begin wel een beetje opzien tegen het maken van een ronde hoek (aan een kast bijvoorbeeld). Toch is de constructie van een ronde hoek niet zo moeilijk als men weleens meent. Vooral als u een ronde hoek maakt op de wijze, zoals we die in de onderstaande fotoreportage weergeven. We zijn ervan overtuigd, dat het dan heus wel zal lukken. Meubelplaat, triplex, een dosis geduld om het geheel zuiver af te schrijven, uit te zagen en te monteren, dat is alles wat van u vereist wordt. We moeten er alleen voor zorgen dat de straal (radius) van de hoek niet kleiner genomen wordt dan 200 mm. Met deze ronding kunt u rustig 4-mm-triplex en naderhand de voor de afwerking eventueel op de ronde hoek te plakken kunststofplaat van de normale dikte (1,3 mm) buigen. Bij een kleinere radius breken het triplex en de kunststofplaat. Vanzelfsprekend kunt u ook triplex van 3 mm dikte gebruiken, dat buigt natuurlijk nog soepeler dan 4-mm triplex, maar 3 mm dik triplex is toch wel het minimum om strak werk te verkrijgen.
1 U ziet hier de ronde hoek geheel klaar. Op deze hoek kunt u, als u hem niet schildert, fineer of kunststof-plaat plakken. De afbeelding toont u het in de vorm gezaagde bovenstuk. Dezelfde vorm heeft ook het onderstuk, dat op deze afbeelding vrijwel niet te zien is. Verder ziet u nog een vlak voorstuk met sponning, waarin het triplex is gelijmd, en een smal achterstuk met sponning, waarin ook triplex is gelijmd. Alle genoemde onderdelen zijn vervaardigd van 15 mm dik meubelplaat, terwijl het triplex 4 mm dik is. Let wel, het gaat hier uitsluitend om het maken van een ronde hoek. Of u deze wilt passen aan een kast, een plint of wat dan ook, is een andere. geheel persoonlijke kwestie. Daarom geven we ook geen vaste maten op. De juiste maten zijn afhankelijk van het meubel, de kast of de plint die u van een ronde hoek wilt voorzien.
2 Voor het maken van een ronde hoek met een radius van 200 mm hebben we 3 a 4 mm dik triplex nodig. Berken triplex is voor dit doel het meest geschikt. Het buigt zeer soepel en regelmatig. We nemen de dikte van het triplex in het kruishout.
3 Op de smalle kant van het vlakke voorstuk en het smalle achterstuk kruisen we de in het kruishout genomen diktemaat van het triplex af. Het blok van het kruishout houden we hierbij tegen de voorzijde, dat wil dus zeggen tegen de kant waarin de sponning moet worden gemaakt.
4 Vervolgens stellen we het kruishout in op 15 a 20 mm en we krassen daarmee een kruishoutlijn op de voorzijde van het brede voorstuk en het smalle achterstuk. We hebben nu de juiste diepte en breedtemaat op deze onderdelen ingekruist.
5 We klemmen vervolgens het vlakke voorstuk op de werkbank en schaven met een sponningschaaf de sponning op de juiste diepte tot aan de kruishoutlijn. Deze diepte komt overeen met de dikte van het triplex.
6 Hier ziet u op welke wijze de breedte van de sponning tot aan de kruishoutlijn wordt geschaafd. De sponningschaaf wordt liggend gehouden. U kunt door deze stand van de sponningschaaf goed zien dat de kruishoutlijn bereikt is. Dezelfde bewerking van afbeelding 5 en 6 voert u ook uit aan het smalle achterstuk.
7 U ziet hier het (meubelplaat) bovenstuk van 15 mm dikte. Op dit bovenstuk tekent u twee haakse lijnen af; 200 mm vanaf de korte en de lange zijde van dit bovenstuk.
8 Nu neemt u het vlakke voorstuk, zet het op de bovenkant van het bovenstuk en wel zo, dat de sponning met de zijkant van dit bovenstuk gelijkloopt. Met een potlood tekent u nu op de gehele lengte van het vlakke voorstuk dit voorstuk op het bovenstuk af. Hetzelfde doet u met het smalle achterstuk.
9 Op deze afbeelding ziet u duidelijk de afgetekende lijnen van voorstuk en achterstuk. Met een passer, die een straal beschrijft van 200 mm, trekt u vervolgens de ronde lijn op het bovenstuk.
10 Wanneer u alles goed hebt afgetekend, ziet het bovenstuk er zo uit.
11 Met een decoupeerzaag zaagt u vervolgens, langs de afgeschreven buitenlijnen, het bovenstuk in de juiste vorm.
12 Het uitgezaagde bovenstuk legt u vervolgens op het onderstuk en u tekent de uitgezaagde vorm op het onderstuk af.
13 Ook dit onderstuk zaagt u met de decoupeerzaag in de gewenste vorm uit. Bezit u geen decoupeerzaag, dan kunt u de ronde lijn ook met een schrobzaag zagen. Dit ziet u hier weergegeven.
14 Op welke wijze de twee uitgezaagde onderdelen, dus het bovenstuk en het onderstuk, met het brede voorstuk en het smalle achterstuk met elkaar worden verbonden, ziet u hier aangegeven. Met lijm en spijkers brengt u de verbinding tot stand.
15 Vervolgens bevestigt u het triplex op de ronde kanten van het boven en onderstuk. U begint met de juiste lengte van het triplex te bepalen. Dit moet namelijk in de sponningen komen. Let u er wel op, dat de houtnerf van het triplex dwars ten opzichte van de ronding komt te lopen, anders kunt u het triplex niet buigen. Na het triplex op maat te hebben gezaagd lijmt en spijkert u een kant daarvan in de sponning van het brede bovenstuk vast. Geleidelijk buigt u het triplex over de ronding en lijmt en spijkert u het vast. Het is raadzaam spijkers met kop te gebruiken die ongeveer 25 mm 1 lang zijn.
16 We geven hier nog even ter verduidelijking het afgeschreven bovenstuk weer, zodat u kunt zien hoe de gehele ronde hoek in elkaar zit met het gedeeltelijk opgebrachte triplex. Bekijk afbeelding 1 nog maar eens, waarop de geheel gemaakte ronde hoek te zien is.
17 U kunt een ronde hoek met een radius van minstens 200 mm ook maken van 15 mm dikke meubelplaat. U zaagt daarvoor op 2/3 van de houtdikte zaagsneden in op ongeveer 5 mm van elkaar en wel op de plaats die gebogen moet worden. Ook deze ingezaagde meubelplaat wordt geleidelijk buigend op een rond uitgezaagd boven- en onderstuk gelijmd en gespijkerd. De houtnerf van het buitenfineer van de meubelplaat moet dan wel dwars ten opzichte van de zaagsnede lopen. U moet hierbij de beschikking hebben over een cirkelzaag, waarmee u het hout in kunt zagen.
18 Op deze laatste afbeelding laten we u zien naar welke kant de meubelplaat gebogen kan worden.
