Automatic-rock.nl

Dit artikel beschrijft de fabriekspoorweg van de Koninklijke Nederlandsche Gist- en Spiritusfabriek NV in Delft.

Exploitatie

Getransporteerd worden kolen (voor de stoomketels) van de haven naar het ketelhuis, terwijl in omgekeerde richting slakken worden vervoerd. Voor dit doel maakt men gebruik van een spoorlijntje met een spoorwijdte van 60 cm. Vanwege het brandgevaar, koos men als tractievorm vuurloze stoomlocomotieven. Deze tractievorm is in Nederland een unieke verschijning. Wel zijn 5 vuurloze stoomlocs gebruikt op de tramlijn Hoorn-Enkhuizen van de West-Friesche Tramweg Mij, maar de vreugde duurde hier kort, nl. van 1883 tot 1884. Bovendien nam de NCS een proef met een vuurloos stoommotorrijtuig van 1903 tot 1905 op zijn paardentramlijn Utrecht-Zeist.

Boven het ene laadspoor aan de haven zijn verrijdbare bunkers geplaatst voor het vullen van de wagens. Is dit werk beëindigd, dan rijdt de trein (20 ton) naar het ketelhuis. Halverwege kruist een NS-spoor de baan. Hier vindt men dan ook een speciale constructie van het kruispunt. De verend aangebrachte contrarails van dc NS-lijn vormen nl. tevens een opvulstuk voor de andere baan, zodat de wagens met de kleine wielen niet in de kruising zakken. Nu buigt de baan naar links en gaat door het ketelhuis. Hier worden de losse bakken van de wagens met een takel gelicht en gelost.

De laatste jaren werd de spoorweg nagenoeg niet meer gebruikt, aangezien de beide kolengestookte ketels op reserve stonden en de normale bedrijfsketel een oliegestookte is. In april/mei 1965 werd die ketel geïnspecteerd, zodat de reserveketels in dienst kwamen en de spoorlijn ook weer benut werd.

Rollend materieel

De vuurloze stoomlocomotieven hebben, zoals de naam al zegt, geen vuurkist. Alleen een ketel met stoommachine is aangebracht. De stoom wordt uit het ketelhuis betrokken, de maximale stoomdruk van de locomotief-ketels bedraagt 12-15 atmosfeer.
Aanwezig zijn de locomotieven 3 en 4. Loc 3 werd in 1913 gebouwd door Orenstein & Koppel (fabr. no. 6900). Deze loc, bijgenaamd „de kleine” heeft geen machinistenhuis, in tegenstelling tot de 4. Inplaats daarvan is aan beide zijkanten een treeplank aangebracht met een bedieningsstand. Loc 4 is gebouwd door Henschel (fabr. nr. 13067) in 1914.
De „grote”, zoals zijn bijnaam luidt, heeft wel een machinistenhuis. Beide locs hebben ook een schoorsteen, maar hierdoor verlaat alleen de afgewerkte stoom de machine.
Ook was er nog een loc 2 aanwezig, gebouwd door Henschel in de jaren 1914/18 en qua model gelijk aan loc 4. In de oorlogsjaren werd echter slechter materiaal gebruikt, zodat hij voor 1940 al verkocht werd aan de Ambachtsschool in Delft.
De wagens zijn 2-assige lorries met een losse kolenbak. Omstreeks 25 wagens zijn aanwezig. Wagens die niet gebruikt worden, staan zonder kolenbak drie hoog opgestapeld langs de ketelhuismuur, een doelmatige oplossing!